Arabahmet Paşa Camisi, Lefkoşa |
 
|
Lefkoşa Arabahmet Mahallesi’nde yer alan bir Klasik Osmanlı eseridir. Cami, Kıbrıs’ın fethine katılan, Kıbrıs Beylerbeyi olan ve ilk vakıf kurucuları arasında yer alan Arabahmet Paşa’nın adına inşa edilmiştir. Caminin XVI. yüzyılın sonu ile XVII. yüzyılın başında ortaçağa ait bir katedral alanına ve/veya bir katedralin yerine yapıldığı, 1845 yılında ise onarım gördüğü kaydedilmektedir.
İlk yapıldığı dönemde tabanı Ortaçağ’a ait 25 mezar taşı ile döşenmiş, bunları üzeri ise ahşap bir döşeme ile kapatılmıştı. Caminin 1992-1996 yılları arasındaki tamiratı sırasından tabandaki mezar taşları yerlerinden sökülerek Lefkoşa Taş Eserler Müzesi’ne nakledilmiştir.
Lefkoşa’da Anadolu camilerinin geleneksel plan şemasına göre inşa edilen tek cami olma özelliğine sahiptir. Osmanlı Dönemi’nde varlıklı kişiler ile üst düzeydeki kamu görevlilerinin, hatta paşaların ikamet ettiği bir mahalleye, böylesi görkemli bir cami yapılmasının daha olacağı düşüncesiyle yapıldığı tahmin edilmektedir.
Kesme taştan yapılmış olan caminin enine dikdörtgen planlı son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin cephesinde üç, iki yan kenarlarında ise birer kemerli açıklığı bulunmaktadır. Mihrabı mermerden yapılmış olup, mukarnas örgü motifi benzemeli ve etrafı üç silme ile çevrilidir. Mihrabın batısındaki minberin tamamı mermerden yapılmıştır. Minare, caminin kuzeybatı duvarına bitişik olup kapısı cami harimine açılmaktadır. Taş kaideli, çokgen gövdeli, istalaktit süslü, tek şerefeli ve metalik külahlıdır.
Caminin avlusunda şadırvan ile küçük bir hazire (mezarlık) bulunmaktadır. Sekizgen planlı su haznesindeki barok kemerlerin oluşturduğu nişler içerisinde musluklar yer almaktadır. Bu yapı Klasik Devir Osmanlı şadırvanlarının geleneksel kompozisyonunu tekrarlamakta olup 1902 yılında inşa edilmiştir. Caminin kuzey ile kuzeybatı avlusu, ünlü kişilerin gömüldüğü bir hazire (mezarlık) olarak kullanılmıştır.
Hazire'deki mezarlardan sadece altı tanesi orijinal özelliklerini koruyabilmiştir. Caminin kuzeybatı ile kuzeydoğusundaki tek tip mezarlar ise, caminin 1992-1996 yılları arasındaki yenileme çalışmaları sırasında buraya inşa edilmişler, baş ile ayakuçlarına ise, caminin avlu duvarına dayalı olan mezar taşları monte edilmiştir. Mezarlığa defnedilen önemli kişiler arasında, Osmanlı İmparatorluğu’nda 4 kez sadrazamlık yapan Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa ve Rumeli beylerbeyi Antepli İshak Paşa yer almaktadır.
İlk yapıldığı dönemde tabanı Ortaçağ’a ait 25 mezar taşı ile döşenmiş, bunları üzeri ise ahşap bir döşeme ile kapatılmıştı. Caminin 1992-1996 yılları arasındaki tamiratı sırasından tabandaki mezar taşları yerlerinden sökülerek Lefkoşa Taş Eserler Müzesi’ne nakledilmiştir.
Lefkoşa’da Anadolu camilerinin geleneksel plan şemasına göre inşa edilen tek cami olma özelliğine sahiptir. Osmanlı Dönemi’nde varlıklı kişiler ile üst düzeydeki kamu görevlilerinin, hatta paşaların ikamet ettiği bir mahalleye, böylesi görkemli bir cami yapılmasının daha olacağı düşüncesiyle yapıldığı tahmin edilmektedir.
Kesme taştan yapılmış olan caminin enine dikdörtgen planlı son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin cephesinde üç, iki yan kenarlarında ise birer kemerli açıklığı bulunmaktadır. Mihrabı mermerden yapılmış olup, mukarnas örgü motifi benzemeli ve etrafı üç silme ile çevrilidir. Mihrabın batısındaki minberin tamamı mermerden yapılmıştır. Minare, caminin kuzeybatı duvarına bitişik olup kapısı cami harimine açılmaktadır. Taş kaideli, çokgen gövdeli, istalaktit süslü, tek şerefeli ve metalik külahlıdır.
Caminin avlusunda şadırvan ile küçük bir hazire (mezarlık) bulunmaktadır. Sekizgen planlı su haznesindeki barok kemerlerin oluşturduğu nişler içerisinde musluklar yer almaktadır. Bu yapı Klasik Devir Osmanlı şadırvanlarının geleneksel kompozisyonunu tekrarlamakta olup 1902 yılında inşa edilmiştir. Caminin kuzey ile kuzeybatı avlusu, ünlü kişilerin gömüldüğü bir hazire (mezarlık) olarak kullanılmıştır.
Hazire'deki mezarlardan sadece altı tanesi orijinal özelliklerini koruyabilmiştir. Caminin kuzeybatı ile kuzeydoğusundaki tek tip mezarlar ise, caminin 1992-1996 yılları arasındaki yenileme çalışmaları sırasında buraya inşa edilmişler, baş ile ayakuçlarına ise, caminin avlu duvarına dayalı olan mezar taşları monte edilmiştir. Mezarlığa defnedilen önemli kişiler arasında, Osmanlı İmparatorluğu’nda 4 kez sadrazamlık yapan Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa ve Rumeli beylerbeyi Antepli İshak Paşa yer almaktadır.
