Atatürk Meydanı (Sarayönü Meydanı) ve Venedik Sütunu |
 
|
Sarayönü Meydanı Lefkoşa’nın en eski en eski idari merkezi olarak bilinmektedir. Adını Lüzinyan Dönemi’nde meydanın kuzey batısına inşa edilen inşa edilen Kraliyet sarayından almaktadır. Lüzinyan Dönemi’nde şimdiki mahkeme binalarının bulunduğı boş alana ‘’Lüzinyan Kraliyet Sarayı’’ yapılmış ve bu sarayı Osmanlı Dönemi’nde de, bazı değişiklik ve eklentilerle, valilerin oturdukları bir idare merkezi (Vali Konağı) olarak kullanılmaya devam etmiştir.
Bu nedenle meydana ‘’Sarayönü Meydanı’’, ‘’Saray Meydanı’’, ‘’Konak Meydanı’’, ‘’Hükümet Konağı Meydanı’’ ve Mart 1943 tarihinden itibaren ‘’Atatürk Meydanı’’ adı verilmiştir. Belli bir süre ‘’İnzibat Birliği’’, ‘’Askeri Karargâh’’ ve ‘’Askeri Merasim Kıtası’’ tarafından kullanıldığından, askerlerin ibadet etmesi amacyıla, meydanın kuzey batısına ‘’Orduönü Camisi’’ ve bu nedenle o sıralarda ‘’Orduönü Meydanı’’ adıyla da bilinir olmuştur.
Sarayönü Meydanı’nın ortasında Venedik Sütunu yer almaktadır. Gri renkli granit sütun Kıbrıs’taki Venedik hakimiyetinin bir sembolü olarak Salamis Harabelerinden sökülerek Lefkoşa’daki şimdiki Sarayönü Camisi’nin avlusuna dikilmiş. Tepesinde ise Venedik’in sembolü olan St.Mark aslanı monte edilmiştir. Sütun altıgen kaidesi etrafında Venedik hanedanına ait ailelerin armaları bulunmaktadır.
Biri kayıp olan arma dışındakiler, Donato (veya Dona Delle Rose), Contarine, Passaro, Michael ve Querine ailelerine aittir. Kaide-nin üst kısmında latince yazılı olan ‘’Fides Incorrupto non-pulchritude non Hujus ubertus Specetur Incolor’’, söz dizesi şu anlama gelmektedir: ‘’Bu ülkenin insanları zenginlik ve güzelliğin değil, bozulmamış inancın peşindedir’’. Sütun bugünki yerine 8 Şubat – 2 Ağustos 1915 tarihleri arasında dikilmiş, tepesine de şimdiki tunç küre konmuştur.
Lefkoşa nüfusunun zamanla artmasıyla meydanın çevresinde Osmanlı stilinde avlulu, çatılı, oluk kiremitli, saçaklı ve cumbalı evler yapılmaya başlanmıştır. Bunlar arasında mahkeme, cephanelik, Kadı’nın evi, askeri hastane, telgrafhane, çarşı, kahvehaneler, Orduönü camisi, türbeler, su kuyuları, çeşmeler ve bir de mezarlık bulunmaktaydı. İngiliz Sömürge Dönemi’nde Lüzinyan Kraliyet sarayı yıkılarak yerine şimdiki Mahkeme Binaları yapılırken, çevresine de Posta Dairesi, Eski Telgraf Dairesi, Emniyet Müdürlüğü ve diğer binalar inşa edilmiştir.
Mahkeme Binalarının güneydoğu köşedeki platform ile cephesindeki Kraliyet arması kabartması, İngiltere Kraliçesi Elizabeth’in 1953 yılında tahta çıkması münasebetiyle inşa edilmiştir. Platform’un doğusundaki köşede ise 1816 – 1821 yılları arasında kıbrıs Muhasıllı olan Esseyit Mehmet Emin Efendi (Küçük Mehmet) tarafından yenilenen bir meydan çeşmesi bulunmaktadır.
Bu nedenle meydana ‘’Sarayönü Meydanı’’, ‘’Saray Meydanı’’, ‘’Konak Meydanı’’, ‘’Hükümet Konağı Meydanı’’ ve Mart 1943 tarihinden itibaren ‘’Atatürk Meydanı’’ adı verilmiştir. Belli bir süre ‘’İnzibat Birliği’’, ‘’Askeri Karargâh’’ ve ‘’Askeri Merasim Kıtası’’ tarafından kullanıldığından, askerlerin ibadet etmesi amacyıla, meydanın kuzey batısına ‘’Orduönü Camisi’’ ve bu nedenle o sıralarda ‘’Orduönü Meydanı’’ adıyla da bilinir olmuştur.
Sarayönü Meydanı’nın ortasında Venedik Sütunu yer almaktadır. Gri renkli granit sütun Kıbrıs’taki Venedik hakimiyetinin bir sembolü olarak Salamis Harabelerinden sökülerek Lefkoşa’daki şimdiki Sarayönü Camisi’nin avlusuna dikilmiş. Tepesinde ise Venedik’in sembolü olan St.Mark aslanı monte edilmiştir. Sütun altıgen kaidesi etrafında Venedik hanedanına ait ailelerin armaları bulunmaktadır.
Biri kayıp olan arma dışındakiler, Donato (veya Dona Delle Rose), Contarine, Passaro, Michael ve Querine ailelerine aittir. Kaide-nin üst kısmında latince yazılı olan ‘’Fides Incorrupto non-pulchritude non Hujus ubertus Specetur Incolor’’, söz dizesi şu anlama gelmektedir: ‘’Bu ülkenin insanları zenginlik ve güzelliğin değil, bozulmamış inancın peşindedir’’. Sütun bugünki yerine 8 Şubat – 2 Ağustos 1915 tarihleri arasında dikilmiş, tepesine de şimdiki tunç küre konmuştur.
Lefkoşa nüfusunun zamanla artmasıyla meydanın çevresinde Osmanlı stilinde avlulu, çatılı, oluk kiremitli, saçaklı ve cumbalı evler yapılmaya başlanmıştır. Bunlar arasında mahkeme, cephanelik, Kadı’nın evi, askeri hastane, telgrafhane, çarşı, kahvehaneler, Orduönü camisi, türbeler, su kuyuları, çeşmeler ve bir de mezarlık bulunmaktaydı. İngiliz Sömürge Dönemi’nde Lüzinyan Kraliyet sarayı yıkılarak yerine şimdiki Mahkeme Binaları yapılırken, çevresine de Posta Dairesi, Eski Telgraf Dairesi, Emniyet Müdürlüğü ve diğer binalar inşa edilmiştir.
Mahkeme Binalarının güneydoğu köşedeki platform ile cephesindeki Kraliyet arması kabartması, İngiltere Kraliçesi Elizabeth’in 1953 yılında tahta çıkması münasebetiyle inşa edilmiştir. Platform’un doğusundaki köşede ise 1816 – 1821 yılları arasında kıbrıs Muhasıllı olan Esseyit Mehmet Emin Efendi (Küçük Mehmet) tarafından yenilenen bir meydan çeşmesi bulunmaktadır.
